Umowy z zakresu prawa autorskiego należy konstruować z należytą starannością, przywiązując dużą uwagę do szczegółów. Pośpiech nie jest wskazany, gdyż nawet mały błąd lub niedopowiedzenie może mieć w przyszłości duże konsekwencje. Artykuł szablon umowy autorskiej zawiera przykładowy, co nie oznacza niewymagający dostosowania do indywidualnych potrzeb, szkielet treści umowy. Warto jednak zapoznać się z całością niniejszego artykułu, aby wiedzieć, na jakie elementy sporządzanej - choćby na postawie szablonu - umowy zwrócić szczególną uwagę.

Elementy umowy

Strony umowy

Komponowanie tekstu kontraktu należy rozpocząć od właściwego oznaczenia stron. W tej umowie będą to: przedsiębiorca, czyli zlecający wykonanie utworu (dzieła), oraz przykładowo: - programista, twórca dzieła, czyli producent.

Przedmiot umowy

Przedsiębiorca i wykonawca dzieła muszą dokładnie wskazać, jakie elementy powinien zawierać program komputerowy będący przedmiotem transakcji. Warto dokładnie opisać, jakie funkcje powinien on spełniać i do czego ma służyć.
Dobrze jest więc wskazać wszystkie elementy programu, łącznie z dokładnym podaniem wszystkich modułów i części programu.

Załóżmy, że umowa dotyczy programu, który ma służyć księgowaniu i fakturowaniu w firmie. Ma on też umożliwiać komunikację z Internetem i wykonywanie nieskomplikowanej pracy biurowej przez pracowników korzystających z programu w firmie. Ponadto zlecający wykonanie programu planuje udzielić licencji umożliwiającej korzystanie z niego przez swoich klientów za odpowiednim wynagrodzeniem.

Przy takich założeniach przedmiot umowy mógłby zostać określony następująco:

<cite>Przedsiębiorca - zlecający zleca producentowi wykonanie dzieła, a producent przyjmuje zlecenie wykonania dzieła i zobowiązuje się dostarczyć przedsiębiorcy - zlecającemu dzieło będące komputerowym programem sprzedaży pod
roboczym tytułem "Przyjazna firma" (zwany dalej dziełem ewentualnie programem).</cite>

Dzieło obejmować będzie następujące elementy:
*program komputerowy umożliwiający instalację dzieła,
*moduł licencyjny służący do udzielania licencji,
*komputerowy program sprzedaży,
*moduł umożliwiający wystawianie faktur VAT,
*autorskie oprogramowanie biurowe dla firmy, w tym arkusz kalkulacyjny i program tekstowy,
*przeglądarkę internetową wraz z programem pocztowym.

Zasady przekazania przedsiębiorcy zamówionego dzieła

Przy negocjowaniu umowy szczególnie ważne dla właścicieli firm starających się o nabycie majątkowych praw autorskich do programu komputerowego jest dokładne określenie zasad przekazania dzieła przedsiębiorcy przez programistę.

Warto zatem dokładnie podać datę, która stanowić będzie ostateczny termin dostarczenia dzieła. Zgodnie z art. 54 ustawy o prawie autorskim twórca programu musi dostarczyć utwór w terminie określonym w umowie, a jeżeli nie został oznaczony, to niezwłocznie po ukończeniu utworu. Jeżeli natomiast twórca nie dostarczył utworu w terminie, to zamawiający może wyznaczyć mu dodatkowy termin, grożąc odstąpieniem od umowy, a po jego bezskutecznym upływie może od niej odstąpić.

Jeżeli zamawiającemu zależy na tym, aby program uwzględniał jego uwagi i szczegółowe wymagania, to w umowie musi być zapis o konieczności konsultacji i możliwości nadzorowania przez zlecającego poszczególnych etapów prac. W
kontrakcie można też dokładnie opisać procedurę dokonywania odpowiednich poprawek i uzupełnień przez programistę. Takie klauzule ustrzegą zlecającego przed ewentualnymi niespodziankami, jeśli końcowy efekt umowy będzie niezgodny z założonym planem czy wyobrażeniem o zamówionym programie. Jeżeli zamówiony
utwór ma usterki, to zamawiający może wyznaczyć twórcy termin na ich usunięcie, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić lub żądać odpowiedniego obniżenia umówionego wynagrodzenia, chyba że usterki są wynikiem okoliczności, za które twórca nie ponosi odpowiedzialności. Twórca zachowuje w każdym razie
prawo do otrzymanej części wynagrodzenia, nie wyższej niż 25 proc. wynikającego z umowy. Jeżeli natomiast utwór ma wady prawne, czyli np. powstał przy użyciu nielegalnego oprogramowania, wówczas zamawiający może odstąpić od umowy i żądać naprawienia poniesionej szkody.

Roszczenia te wygasają z chwilą przyjęcia utworu. Zatem przedsiębiorca powinien dokładnie określić dzień przyjęcia utworu, zastrzegając sobie możliwość odmowy jego przyjęcia w razie wykrycia usterek lub wad.

Przeniesienie majątkowych praw autorskich do programu

Ta z pozoru oczywista klauzula ma istotne znaczenie dla treści umowy. Brak wyraźnego wskazania, że "producent (twórca) mocą niniejszej umowy przenosi na zlecającego wykonanie programu majątkowe prawa autorskie do dzieła" pozbawi przedsiębiorcę przymiotu właściciela majątkowych prawa autorskich do utworu.

Zgodnie z art. 65 ustawy o prawie autorskim, jeśli nie ma wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji (domniemanie udzielenia licencji). Samo wymienienie w tytule umowy pojęcia "przeniesienie majątkowych praw autorskich do utworu" nie wystarczy. Ustawodawca domaga się od stron zawierających umowę wyraźnego postanowienia o przeniesieniu tych praw w samym tekście umowy.

Oznaczone pola eksploatacji

Pod pojęciem "pól eksploatacji" kryje się zakres korzystania z programu w oznaczony sposób. Pole eksploatacji to sposób korzystania przedsiębiorcy z programu w związku z pozyskaniem majątkowych praw autorskich do dzieła. Ustawodawca wprowadził specyficzną regulację w zakresie pola eksploatacji programów komputerowych. Art. 74 ust. 4 ustawy o prawie autorskim stanowi, że autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego obejmują prawo do:
*trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody uprawnionego,
*tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała,
*rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii.
Zatem zakres przeniesienia programu komputerowego mogą określać następujące pola eksploatacji:
*wprowadzanie programu do obrotu elektronicznego,
*umieszczanie programu w zasobach komputera,
*najem oprogramowania,
*wykorzystywanie programu komputerowego podczas pokazów publicznych,
*przesyłanie programu przy wykorzystaniu środków przekazu obrazu lub dźwięku,
*utrwalanie oprogramowania komputerowego na wszelkich znanych w chwili zawarcia umowy nośnikach (np. pamięci typu pen-drive),
*kopiowanie programu komputerowego przy zastosowaniu odpowiedniej techniki cyfrowej,
*rozpowszechnianie oprogramowania,
*użyczenie kopii oprogramowania.

Wynagrodzenie

Za wykonanie dzieła twórcy przysługuje wynagrodzenie. Regulując to zagadnienie, ustawodawca posłużył się kolejnym domniemaniem. Art. 43 ustawy o prawie autorskim wyraźnie stanowi, że jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych [...] nastąpiło nieodpłatnie, to twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
Skoro więc w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia autorskiego, to określa się ją, uwzględniając zakres udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu. W umowie należy:
*określić kwotę wynagrodzenia twórcy przysługującego mu w związku z przeniesieniem na przedsiębiorcę majątkowych praw autorskich do programu;
*wyraźnie zaznaczyć, że przeniesienie majątkowych praw autorskich do programu następuje nieodpłatnie.

Prawa do nośnika

Program komputerowy opracowany przez twórcę zostanie, jak to się zazwyczaj dzieje, wypalony na nośniku optycznym - płycie CD-ROM, DVD lub innym czytniku danych. Skoro przedsiębiorca nabywa majątkowe prawa autorskie do dzieła, to powinien również nabyć własność nośnika, na którym go nagrano. Dlatego w umowie warto wskazać, że z chwilą przyjęcia programu przez zamawiającego, a więc w momencie przeniesienia na przedsiębiorcę majątkowych praw autorskich do programu, na zamawiającego przechodzą też prawa do nośnika, na którym program zapisano. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby za ten nośnik dodatkowo zapłacić.

Kody źródłowe

Po jakimś czasie program komputerowy będzie z pewnością wymagał modyfikacji. Dlatego warto zadbać o to, aby w firmie znajdowały się również kody źródłowe do niego. Jest to zapis elementów programu w jednym z języków informatycznych, stanowi podstawę ewentualnych ulepszeń dzieła, umożliwia bowiem "wniknięcie" w istotę programu. Choć kody źródłowe prezentują się jako zapis wielu zdań, które dla zwykłego śmiertelnika nie mają sensu i znaczenia, to można przyrównać je do klucza do sejfu z oprogramowaniem. Bez nich poznanie zasad działania dzieła "od wewnątrz" jest praktycznie niemożliwe.

W umowie można więc zastrzec, że wraz z przyjęciem dzieła dojdzie do wydania kodów źródłowych do programu, zapisanych na płycie CD-ROM lub nośniku DVD. Dobrze jest też dodać do umowy załącznik, którym będzie protokół zdawczo-odbiorczy opisujący procedurę przekazania egzemplarza kodów źródłowych do dzieła.

Rozsądnym rozwiązaniem jest także zawarcie dodatkowej umowy depozytu kodów źródłowych u podmiotu trzeciego (jest to tzw. umowa Escrow). Dotyczy ona umieszczenia nośnika zawierającego kody do programu komputerowego u wyspecjalizowanego podmiotu. Jest nim zazwyczaj bank (skrytki depozytowe) lub specjalizujący się w takich usługach notariusz. Umowa Escrow zawiera elementy umowy przechowania, dodatkowo urozmaicone klauzulami uwzględniającymi specyfikę obrotu elektronicznego.

Dodatkowe postanowienia umowy

Kontrakt warto też wyposażyć w szczegółowe postanowienia, które wyeliminują ewentualne rozbieżności interpretacyjne. Z całą pewnością należy zastrzec, że:
*twórca oświadcza, że ma autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego będącego przedmiotem umowy oraz że są one wolne od jakichkolwiek obciążeń i ograniczeń na rzecz osób trzecich,
*twórca nie udzielił żadnych licencji na używanie oprogramowania stanowiącego przedmiot umowy,
*autorzy oprogramowania zapewniają, że powstrzymają się od wykonywania swoich autorskich praw osobistych w stosunku do oprogramowania będącego przedmiotem umowy (zastrzeżenie to stosuje się, gdy są wątpliwości, czy program nie został wykonany z pomocą innych autorów).

Klauzula prorogacyjna

W stosunkach między podmiotami profesjonalnymi można sobie również pozwolić na umieszczenie w tekście umowy klauzuli określającej właściwość sądu polubownego w miejsce sądu powszechnego (tzw. klauzula prorogacyjna).

Umowę można także wzbogacić o inne regulacje, które dostosują ją do bieżących potrzeb przedsiębiorcy.

---

Źródło: http://www.twoja-firma.pl/artykuly/458,sporzadzamy-umowe-autorska,1.html